Aile Terapisi

Aile Terapisi Nedir

Aile terapisi; aile bireylerinden bir ya da birkaçının karşılaştığı yaşam olayı karşısında, yaşadığı güçlükler için başvurulan bir psikoterapi hizmetidir. Terapi sürecinde genellikle; yakın ilişkilerin gözden geçirildiği, sistemdeki her bireyin değişim, gelişim ve büyümesine odaklanan, güven, yakınlık, iletişim, güç, rol ve sorumlulukların gözden geçirilerek ailenin, sağlıklı gelişimine hizmet edecek şekilde yeniden yapılandırılmasına yardımcı olmaya çalışılan bütüncül bir psikolojik destek sunulur.

Terapide bireysel yaklaşımlardan farklı olarak, yaşanan sorunları aile sistemi içerisinde ele alır ve direkt olarak aile üyeleri ile çalışır. Aile terapisti genel olarak, problemlere tüm aile üyelerinin bir biçimde dahil olduğunu ve problemin devamında ya da çözümünde üyelerinin önemli rolleri bulunduğunu kabul eder. Bu terapi yöntemi bazen tüm aile, bazen aile üyelerinin bir kısmı ile bazen de yalnız bir kişiyle aile sistemi üzerine yapılır. Böyle bir terapi çoğu zaman bireylerin birbirlerini ve aile ilişkilerini anlamalarını sağlar. Ayrıca bireylerinin kendi aralarındaki etkileşiminden yola çıkarak problemli ilişkileri incelenir.

Burada amaç, bir kişiyi suçlamak ya da problemli görmek yerine, aile sisteminde problemin devam etmesine neden olan döngüleri tespit etmek ve bunları değiştirmektir. Terapi, gerektiğinde aile içindeki dinamikleri incelemek ve düzeltmek, gerektiğinde de süreğen rahatsızlıkları olan bireylere destek amaçlı yapılır.

Örneğin, bir psikolojik soruna sahip kişinin ailesine sunulan terapi hem hastalıkla başa çıkmada yardımcı bir unsur hem de bir bilgi kaynağı görevi yapar. Aile terapisi, aile üyelerinin uzlaşarak birbirlerine yardım etmesine olanak sağlar. Ebeveyn ve çocuklar, her bireyin farklı yanlarını kabul edip, beraber yaşamanın dengesini sağlamaya odaklanır. Bu durumda tedavi gören bireyler değil, bireyin bağlı olduğu ilişki ağlarıdır. Belirli durumlarda, terapist gelen ailenin fark etmediği sorunlara dikkat çekebilir ve bunlar üzerinde ailenin çalışmasını sağlayabilir. Aynı zamanda, terapist aile fertlerinin birbirlerine nasıl davrandıklarına da dikkat çekebilir.

Amaç; her bireyin kendini tanıma ve ifade etmesi, rollerinin ve sınırlarının keşfedilmesi, yapılandırılması ve diğerleriyle ilişkilerindeki kalitenin artırılmasına odaklanılır.

Aile Terapisti

Evlilik ve aile terapistleri, bireyleri kişilerarası ilişkiler içinde tedavi eden "ilişki uzmanlarıdır". Ruh sağlığı uzmanları olan aile terapistleri, ilişkisel zorluklara yardımcı olmak ve bireylerin, çiftlerin, ailelerin ve grupların ruh sağlığı bozukluklarını ve duygusal problemlerini teşhis etmek ve tedavi etmek için gerekli bilgi birikimine sahip uzmanlardır. Aile terapistleri bireyleri, çiftleri, aileleri ve grupları daha yeterli, tatmin edici ve üretken evliliğe, aile ortamına veya sosyal uyuma sahip olmaları amacıyla "değerlendirme, teşhis etme ve tedavi etme" konularında eğitim almışlardır. Aile dinamikleri ile çalışan aile terapistleri, aile içinde sağlıklı ve üretken ilişkiler geliştirmeyi, aile içindeki olumlu davranışları beslemeyi ve ailedeki her üyenin kendi potansiyelini fark edebilmesini hedefler.

Uzman terapistler "şimdiki zamanda yaşanan karmaşık ilişkisel zorlukların" veya "çözümlenmemiş kişilerarası veya aileden gelen geçmiş kökenli problemlerin" çözümünde danışanlara yardımcı olur. “Sistemik Bakış Açısı”na sahip olan aile terapistleri, bireylerin ruhsal ve duygusal problemlerinin bireyin şimdiki ve önceki ilişkileri çerçevesinde değerlendirilerek tedavi edilmesi gerektiğine inanırlar.

Terapi uzmanı mümkün olan en kısa sürede problemlerin çözümü ve belirtilerin azalması için gerekli kriz müdahale yöntemleri ile kısa ve problem odaklı psikoterapi tekniklerini uygularlar. Çocukların duygusal ve fiziksel sağlığı ebeveynleri arasındaki çatışmalardan ve fiziksel/cinsel istismardan etkilenir. Çocukların ileride "sağlıklı ve üretken yetişkinler" olabilmeleri için uzman terapistler çocuklarının yaralarını sarmak için yardımcı olurlar. Tedavi sürecinde ailelerle, öğretmenlerle ve çocuğun hayatında önemli yere sahip diğer bireylerle birlikte işbirliği yaparlar.

Aile Terapisinde Süreç Nasıl İşler, Nasıl Yapılır

Aile terapisi, aile üyelerinin uzlaşarak birbirlerine yardım etmesine olanak sağlar. Aile içinde her bireyin farklı yanlarını kabul edip, beraber yaşamanın dengesini sağlamaya odaklanır. Bu durumda tedavi gören, bireyler değil, bireyin bağlı olduğu ilişki ağlarıdır. Belirli durumlarda, terapist gelen ailenin fark etmediği sorunlara dikkat çekebilir ve bunlar üzerinde ailenin çalışmasını sağlayabilir.

Aynı zamanda, terapist aile fertlerinin (anne, baba, çocuk ) birbirlerine nasıl davrandıklarına da dikkat çekebilir. Terapide aile üyelerinden birinin yaşadığı problem ailenin problemi olarak ele alınır. Tüm aile üyelerinin problem çözümüne ve birbirlerine yardımcı olmalarına katkıda bulunacak biçimde süreç devam ettirilir. Terapi sürecini, kişinin kendi ve diğerleri hakkında yolculuğa çıkması olarak da düşünebilirsiniz. Bu yolculukta kişi kendi farklı yönlerini keşfederken diğerlerini de yeniden keşfe başlar.

Psikoterapi süresince tüm aile üyelerinin sorunlar karşısında baş etme becerileri artırılarak sonraki yaşanabilecek problemler için de kullanabilecekleri kaynak da oluşturmuş olunur. Süreçte genellikle tüm aile üyelerinin ya da çiftin birlikte görüldüğü seanslar planlanmakla birlikte her aile üyesine özel planlanan bireysel seanslar da gerçekleştirilebilir.

Aile Terapisinin Amaçları

Aile kurumunun sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini sağlamak amaçlanmaktadır. Aynı zamanda ailenin dağılma aşamasında ise sağlıklı bir düşünce ve davranış şekli belirlemek ve bu zorlu süreçte de huzurlu bir ortam sağlamaktır. Diğer bir amaç ise aile içerisinde yetişen çocukların psikolojik ve duygusal gelişimlerinin sağlıklı bir şekilde sürmesi için gerekli çalışmalar yapmaktır.

Psikoterapinin temel amaçları arasında kişilerarası ilişkilerin ışığında kaygı ve çatışmaların giderilmesi, algının-iç görünün artırılması ve diğer duygusal gerilimler için aile üyeleri ile işbirliği kurulması bulunmaktadır. Etkili iletişimin kurulması ve kullanılması, iç ve dış krizlere karşı ailenin dayanıklılığını artırmak, problem çözebilme yeteneği, becerisi ve yolları göstermek de amaçlar arasında yer almaktadır. Terapistin amaçlarından bir diğeri de nesiller, kuşaklar ve cinsler arası ilişkilerin artırılması ve düzeltilmesidir.

Hangi Sorunlar Aile Terapisinden Yararlanabilir ?

Özellikle aile ve evli çift ilişkilerinde problem yaşayan herkes bu terapi yönteminden yararlanabilir. Aile terapisinin çok geniş ve yaygın bir kullanım alanı vardır. Tüm psikiyatrik/psikolojik bozukluklarda, diğer yöntemlerle birlikte kullanılabilir. Kullanım alanlarından bazıları aşağıdaki gibidir:

• Çift ilişkileri
• Evlilik problemleri
• Boşanma
• Yas, kayıp ve travmalar
• Duygusal istismar, ihmal ve şiddet
• Aile yaşamında değişiklikler (iş değişikliği, taşınma vb.)
• Anksiyete ve depresyonu da içeren duygusal bozukluklar
• Ebeveynlik becerileri
• Üvey bireyi bulunan aileler destek.
• Psikoseksüel zorluklar
• Evlat edinme, üvey ebeveyn/çocuk ilişkileri
• Ekonomik problemler

Her tür psikolojik problemde aile terapisinin etkinliği çalışmalarla gösterilse de genel olarak aile terapisi gerektiren problemler; aile içindeki ikili ilişki güçlükleri, sorumlulukların paylaşımına ilişkin problemler ya da sadece bir üyenin yaşadığı problemin, ailenin diğer üyelerini de etkilemesi (panik atak, hayvan fobisi, öfke kontrolü, depresyon vb.) olarak gösterilebilir. Yine ailenin yaşadığı her tür travmada (kayıp, iflas, kaza vb.) aile terapisinin çalışma alanları içerisinde yer alır. Birçok durumda, diğer psikoterapi yöntemleri ve bazen de ilaçla tedavi yöntemi eşlik edebilmektedir.

Bazı durumlarda, aile ve çift terapisi yasal olarak önerilmektedir. Örneğin aile mahkemelerinde boşanma vb. bazı davalarda önce aile/çift terapisi önerilmektedir.

Aile Terapisi Faydaları

Aile terapisi elbette davranış ve düşünce şeklinin saf ve samimi bir şekilde ortaya konulmasını sağlamaktır. Bununla beraber kıskançlık, öfke ya da sadakatsizlik gibi problemlerin kaynaklarını tespit ederek bu problemlerin yarattığı sonuçları çok daha nitelikli bir şekilde aşmaktır. Aile terapisinin faydaları ise yaşam gerçekliğinde; geniş aileler ve akrabalar ile ilişki biçiminin sağlıklı bir şekilde belirlenmesi, aile içerisindeki çocukları hayata duygusal ve psikolojik olarak daha güçlü hazırlanması ve hayatın içerisinde var olan stres, ekonomik ya da duygusal problemlerin çözümüne ulaşılmasıdır.

Terapi ile daha sağlıklı ilişkiler kurulur. Öncelikle aile bireyleri arasındaki iletişim biçimi esas alınmaktadır. Bu terapide müdahale ilişkilere yapılmakta, söz konusu problemin oluşumunda, devam etmesinde ya da çözümünde her bir aile üyesinin rolü anlaşılmaya çalışılmaktadır. Aile bireyleri arasındaki iletişim dili, sevgi dili değerlendirilmekte, öfke ve kızgınlıkların veya iletişimsizliklerin altındaki sebeplere bakılarak çözüme odaklanılmaktadır.

Psikoterapi sadece sorun olduğunda uygulanacak yöntem değildir. Aile bireylerinin birbirlerine farkındalık geliştirmeleri ve daha sağlıklı ilişkiler kurmaları için de bir fırsattır. Sadece eşler arasındaki dinamikleri değil, kardeşler arasındaki, anne baba ve çocuk arasındaki, sistemdeki aile büyükleri ve diğer bireyler arasındaki ilişkilerin de ele alınması mümkündür.